Informatiepagina Zuid Afrika

Geschiedenis :
Hoe het begon...
Kan men in Europa enkel maar gissen waar en wanneer de eerste wijnstokken werden aangeplant, in Zuid-Afrika kan men heel precies vertellen waar en wanneer de eerste stokken werden uitgezet. Het was namelijk in 1652 dat Jan Van Riebeeck, stichter van Kaapstad, de eerste wijnstokken meebracht van het Oude continent. Van Riebeeck die in opdracht van de Nederlands Oost-Indische Cie werkte heeft ook nog de oogst van de eerste druiven meegemaakt.

...alle begin is moeilijk
In de notulen van Kaapstad laat men er geen twijfel over bestaan : de eerste wijn smaakte verschrikkelijk. Niet verwonderlijk gezien de Nederlander totaal geen kaas had gegeten van wijnmaken. Gelukkig voor de Zuid-Afrikaanse wijncultuur was de opvolger van Van Riebeeck uit een ander hout gesneden. Evenwel ook een Nederlander : Simon van der Stel, maar wel iemand die al een heleboel Franse wijncultuur in zijn bagage had. Van der Stel was ook de eerste die het klimaat rond de Kaap erkende als uitermate geschikt voor het opzetten van wijnbouw. Hij deed er als plaatselijk gouverneur alles aan om de wijnbouw ingang te laten vinden. Iedere immigrant/landbouwer die een stuk grond kreeg moest een vijfde van zijn toegekende areaal met wijnstokken beplanten. Dit was natuurlijk nog geen garantie voor goede wijn. Daarom sprong van der Stel in 1688 een gat in de lucht toen aan de Kaap 54 Franse hugenotenfamilies voet aan land zetten. Niet omdat ze in grote getale arriveerden maar wel om het feit dat deze 54 families wijnbouwersroots uit de Elzas overbrachten. Van der Stel liet hun vestigen in een gebied dan nu nog gekend staat als de Franschhoek.

De eerste successen
Eerste grote afnemers in de achttiende eeuw waren de Engelsen. Na het importverbod op Franse wijnen gingen de Engelse wijnhandelaren op zoek naar alternatieven. De zoete 'vin de Constance' maakte het zelfs tot in de hogere kringen rond Napoleon en het Tsarische hof. Rond de vorige eeuwwisseling kwam de wijnsector in een diepe crisis te zitten. De Phylloxeraplaag en de Boerenoorlog waren hier niet vreemd aan. Overproductie en een gestaag afnemende vraag deden de wijnmarkt in mekaar storten. Van overheidswege werd een coöperatieve opgericht die prijsstabiliteit en een gerichte strategie moest waarborgen. De geboorte van de Ko-operatieve WijnbouwersVereeniging (KWV) was een feit.

Dieptepunt
Was dit instituut eens een zegen, decennia later groeide de KWV uit tot een overheidsinstelling die het niet zo nauw nam met vrije concurrentieregels. Het coöperatieve aspect (op het hoogtepunt waren +/- 4.300 domeinen aangesloten) wordt overschaduwd door de regelgeving die niet-leden sterk benadeelde bij het openvallen van de wijnmarkten. Onder meer werden niet-aangeslotenen verplicht om al hun export kenbaar te maken bij de hoofdzetel van de KWV. Prijs, hoeveelheid, bestemming en afnemer moesten gedeclareerd worden. Deze situatie leverde concurrentieel voordeel op voor de export van de domeinen die vielen onder de coöperatieve vleugels van de KWV. Met de val van Apartheid werd meteen ook de KWV aan banden gelegd. De controlerende taken werden overgenomen door o.m. het SAWI (South African Wine Institute) die volledig onafhankelijk opereert. KWV bestaat nog steeds als coöperatieve. Enkele andere grote coöperatieven zijn Bergkelder en SFW (Stellenbosch Farmers Wineries).

Een nieuw elan
Na het afleggen van de KWV-hegemonie en het Apartheidsregime is Zuid-Afrika nu klaar om de wijnwereld te veroveren. Zowel in de wijngaard als in de kelder zijn er grote investeringen en dito mentaliteitswijzigingen geweest. De eerste vruchten van een goede marketing en een goedkope Rand worden geplukt…

Geografie en klimaat :
Geografisch
Zuid-Afrika is ruim 2 keer zo groot als Frankrijk. De wijnindustrie zit echter geconcentreerd in één provincie : de Westkaap. Logisch gesitueerd in het Westen van Zuid-Afrika is dit het vruchtbaarste deel van het land. Trekt men een cirkel met een straal van 200 km en als middelpunt Kaapstad dan bevat men alle kwaliteitsregio's die wijn verbouwen. De bodem is over het hele gebied voornamelijk samengesteld uit leemgrond aangevuld met een lappendeken aan gesteenten. Graniet en rode gesteenten in Stellenbosch, kiezel en mergel in Walker Bay, graniet en zandgesteente in Durbanville, enz… Naar geëxploiteerd wijnareaal gemeten neemt Zuid-Afrika voorlopig de 16de plaats in en dit areaal neemt nog steeds in omvang toe.

Klimaat
De Western Cape zit geprangd tussen 3 oceanen : de Atlantische Oceaan, de Stille Oceaan en de Antarctische Oceaan. De clash van deze 3 klimaatbepalende factoren zorgt voor een mediterrane omgeving. Behalve in Constantia hebben alle wijngebieden aan de Kaap slechts tussen 250 en 500 mm neerslag per jaar en dit meestal in het winterseizoen. Constantia ligt met zijn gemiddelde van 1000mm neerslag licht boven dit van Bordeaux. Witte wijnen zijn hier meestal aan de orde en de befaamde 'vin de Constance' een botrytiswijn wordt hier gevinifieerd. Gezonde druiven verbouwen gaat in het binnenland hand in hand met gecontroleerde bevloeiing. De wijngebieden die naar de oceanen toe open zijn (oa. Stellenbosch en Durbanville) beschikken over de gezondste omstandigheden. Overdag kan het er onverbiddellijk warm zijn, s'nachts vloeit er vanover de oceanen een verkwikkende bries binnen die de druiven en de bodem kan afkoelen. Dit is belangrijk voor de vorming van uitgebalanceerde zuren.